 Bowling-in tarixi haqqında maraqlı məlumatlar və oynanılma qaydası. BOWLİNG TARİXİ Bowling sadə mənada düzülmüş 10 ədəd kukayı (pin) bir topla aşırtmağa çalışmaq olaraq görülsə də, bu gün 90-dan çox ölkədə 100 milyondan çox oyunçu ilə həm keflə oynana bilən, həm də yarışma idmanı olaraq son dərəcə ciddi bir iş tələb edən bir strategiya və koordinasiya idmanıdır. İngilis antropoloq, Sir Flinders Petrienin 1930da Misirdə etdiyi araşdırmalarda bir uşaq məzarında bowling bənzəri bir oyuna aid vəsaitlər tapması bu oyunun e.ə. 5200 illərinə uzanan (bəzi qaynaqlarda e.ə 3200 olaraq keçir) bir keçmişi olduğunu, ən az 5000 illik bir oyun olduğunu ısbatlamışdır. Bu dövrdə bu oyunun mərmər yarım dairə şəklində bir sahədəki 10 ədəd daş kukayı daş toplarla aşaraq oynandığı düşünülür. Köhnə Polonezyalıların oyandıqları "ula maika" adlı oyun da 60 feet məsafədən kukaların aşmasına əsaslanan bir oyun olaraq bowling oyununun keçmişində iştirak etməkdədir. İşin maraq doğuran tərəfisə, bu məsafənin indiki vaxtda da istifadə edilməsidir. Bütün bu dövrlərdə ovçu və döyüşçülərin qabiliyyətlərini inkişaf etdirmək üçün bənzər oyunlar oynadıqları və bu oyunların bowligin təməlini şəkilləndirdikləri bilinir. Alman tarixçi William Pehle e.ə 300 lü illərdə bu oyunun Almaniyadakı izlərinə toxunmaqda. III. və IV. əsrlərdə bu oyun bir çox kilsədə günahlardan təmizlənmənin bir simvolu olaraq istifadə edilirdi. Tapınanlar "kegel" adındakı 9 taxta kukayı aşırdaraq günahlarından nə qədər xilas olduqlarını göstərirdilər. Bu testi müvəffəqiyyət ilə keçənlər tamamilə günahlarından da xilas olmuş sayılırdı. (Protestantlığın qurucusu Martın Luther bütün kukaları aşırtmasıyla xatırlanır) Bowlingçiler üçün istifadə edilən "kegler" deyimi bu dövrə aiddir.  Dini bir mərasimdən təkrar bir idman halına çevrilən bowling tipi oyunların qeydlərinə Avropada 14-cü əsrdə rast gəlinir. Bu illərdə oyun o qədər məşhur olur ki məşhur 100 il döyüşlərində əsgərlər ox təlimləri yerinə özlərini oyuna qapdırınca King Edward III (1327-1377) və King Richard II (1377-1399) bu oyunun oynanmasını qadağan edirlər. Daha sonra King Henry VIII oyunu qanuniləşdirir və hətta özü də oynayır. Bu dövrdə bir çox bowlinge bənzər oyun Avropadan Amerikaya immiqrantlarla daşındı. Bunların sırasına İtalyanların boccesi, Fransızların pentanquesi və Ingilizlerin lawn bowling deyilən, kukasız oynanan bir bowling növü də daxildir. Müasir bowlingin təməlinin isə Hollandiyalı immiqrantların 1600-cü illərdə daşıdıqları üçbucaq şəklində düzülən taxta kukalarla oynanan "Dutch Pins" oyunundan gəldiyinə inanılmaqda. Hollandiyalılar bu illərdə bu oyunu New Yorkda hələ də eyni adla bilinən "Bowling Green" bölgəsində oynayırdılar. 1841-ci ildə Connecticut əyaləti 9 kukalı bowling oyununu yayılan bəhs və qumar üzündən qadağan etmiş, bunu digər əyalətlər izləmişdir. Dünyada "Ten Pin Bowling" olaraq bilinən 10 kukalı bowlingin bu 9 kuka qadağanını ləğv etmək üzrə yaradıldığı düşünülməkdə. Tarixi boyunca xarici məkanlarda oynanan bowling oyunu 1840-cı ildə New Yorkda iç məkana tikilən ilk cığırların edilməsiylə 19-cu əsrdə artıq məşhur bir iç məkan oyunu halına gəldi. Bütün dünyada oynanmasına baxmayaraq qaydaları müəyyən olmayan bowling oyunu ilk təşkilatına 1875-ci ildə 9 kuka bowling oynadan 9 klub tərəfindən yaradılan "National Bowling Organisation" ilə qovuşdu. Bu təşkilat və digər klublar standartları təyin etmək üçün illərcə çalışdı və sonunda 1895-ci ildə New Yorkda qurulan ABC - American Bowling Congress ilə tək bir dam altında toplandı və bu gündə etibarlı olan bir çox qaydas(n)ı təyin etdilər. Bu dövrdən sonra bowling idmanında kişilərin qatıla bildiyi rəsmi qarşılaşmalar başladı. 1917-ci ildə qurulan Women's International Congress ilə qadınlar da öz qarşılaşmalarını tənzimləməyə başladılar. Bu təşkilat daha sonra Woman's National Bowling Association olaraq dəyişdirildi. 1971-ci ildə bu təşkilat Women's International Bowling Congress (WIBC) olaraq təkrar dəyişdi. 20-ci əsrdə bu idmanda çox ciddi inkişaflar oldu. 1905-ci ilə qədər istifadə edilən sərt taxta topların yanında plastik toplar istifadə edilməyə başlandı. 1914-cü ildə Brunswick "Evertrue" adında "gizli plastik düsturu" ilə çıxardığı ilk marka plastik topunu çıxardı (bu vasitəylə Mineralıda adını verdi).  Bəlkə heç bir şey bowlingin tarixində 1940-cı ildə American Machinery & Foundry (AMF) tərəfindən çıxarılan avtomatik "Pin Yerləşdirmə Maşını"nın (Automatic Pinspotter) tapılması qədər əhəmiyyətli bir dəyişiklik etmədi. 1950-ci illərin başlarında artıq pinleri yerləşdirən "pinboy" deyilən uşaqların yerini bu maşınlar almağa başladı. 1950-ci illərdə ABC, qaydalarında iştirak edən "yalnız ağlar üçün" qaydasını dəyişdirdi. 1958-də PBA - Professional Bowlers Associationun, 1960-cı ildə Professional Women's Bowling Associationun qurulması ilə kişi və qadınlarda professional səviyyədə üst səviyyə idman qarşılaşmaları təşkil edilməyə başladı. Qadınların təşkilatındakı müvəffəqiyyətsizliklərdən ötəri buradan ayrılan bir qrup 1974-cü ildə Ladies' Professional Bowlers Association adında bir quruluş qurdular. Daha sonra bu iki təşkilat 1978-ci ildə birləşərək Women's Professional Bowlers Association (WPBA)u meydana gətirdilər. 1981-ci ildə bu quruluş Ladies Professional Bowlers Tour adını aldı. 1982-ci ildə gənc oyunçuların təşkilatı üçün YABA - Young American Bowling Alliance qurulur. 1993-cü ildə ABC, qaydalarında iştirak edən "yalnız kişilərə məxsus" qaydasını qaldıraraq qadınların da bu təşkilatda iştirak etməsinə imkan verdi. İndiki vaxtda inkişaf edən texnologiyalar, avtomatik hesablama maşınları ilə inkişaf edən bowling idmanı bütün dünyada 100 milyondan çox oyunçusu ilə bir Olimpiada İdmanı olma yolunda irəliləyir.  NECƏ STRİKE olar? Ümumi olaraq standart bir strike vuruşu üçün topun cibdən yəni 1. və 3. pinlerin arasından 4-6 dərəcə bir bucaq ilə girməsi və içəridə bu bucaqlı hərəkətini davam etdirməsi lazımdır. Standart bir strike atışında (səhvli atış) 1, 3, 5 və 9. pinler top tərəfindən (sağ əllə edilən atış üçün), digərləri isə pinlerin bir-birlərinə çarpması və ya yan tərəflərdəki divarlardan səkməsi ilə aşar. Pinlerin havada uçuşaraq bir-birlərini aşırtmalarına "pin action" adı verilər. Bəzən bunun üçün "pin mix" deyimi də istifadə edilər. Başqa sözlə strike atışında bütün dünyada düz atış yerinə səhvli atışın seçilməsinin təməl səbəbi strike edə biləcək giriş bucağını (angle of entry) və pin hərəkətini (pin action) tuta bilməkdir. Düz atış ümumiyyətlə spare atışlarında qalan topları aşırtmaqda seçilər. Strike atışında 1. və 2. pinden girən atış "cibdən" (in the pocket) olaraq adlandırılarkən, giriş 1. və 2. pinden olsa "brooklyn" olaraq adlandırılar. Strike atışlarında səhvli standart atışların yanında bir çox stillə edilən strikelar da söz mövzusudur.  Necə strike olmaz? İrəli səviyyədə oyunçular cibdən girmiş doğru bir strike atışından sonra qalan pinlere baxaraq problemi anlayıb həllə gedə bilərlər. Bunun üçün əvvəlcə davamlılıq göstərən bir strike atışı və davamlılıq göstərən bir qalan pin vəziyyəti olması lazımdır. Hər atışda başqa pinler qalırsa bu atışların eyni olmadığı deyilə bilər. Nizamlı olaraq qalan pinleri analiz edən bir oyunçu cibə "Ağır" (heavy hit) mı "yüngül" (light hit) mü girdiyini anlaya bilər və buna görə bir tənzimləmə edə bilər. "Yüngül Giriş" (light hit) topun cibə olduqca sağdan və ya qeyri-kafi bucaqla girməsindən meydana gələr. Bu tip bir atış ümumiyyətlə 1, 3, 6 və 9. pinleri aşırdar amma 2, 5, 8 və ya bunların kombinasiyalarını şübhəsiz buraxar. Bu vəziyyətdə oyunçunun sağa sürüşərək uyğun nizamlamağı etməsi lazımdır. "Ağır Giriş" (heavy hit) isə cibə çox soldan və ya çox bucaqlı girməsindən meydana gələr. Bu vəziyyətdə ümumiyyətlə 1, 2, 3, 5 və 8. pinler bəzən də 4 və 7 aşar amma 6 və 9 və sıxlıqla 10. pin qalar. Bu vəziyyətdə oyunçunun sola sürüşərək nizam etməsi lazımdır. Bütün bu vəziyyətlər bəzi şərtlərin bir araya gəlməsi ilə meydana gələr. Oyunçunun şübhəsiz eyni atışı edir olması və pinlerin eyni qalması lazımdır. 3-4 atış sonunda qəti bir pattern çıxırsa, oyunçu bu nizamları edə bilər. Bu vaxt bir yüngül girişdə 5 və 8 i də ala bilər. Əgər oyunçu heç cür strike olmadığından şikayətçi isə, lakin ortada standart bir qalma vəziyyəti yoxsa oyunçu öz atışında bir nizamsızlığı araşdırmalıdır. BOWLİNGdə SKORLAMABir bowling oyununda hər oyunçuya cəmi 10 dəfə sıra gəlir və sırası gələn oyunçu iki atış edərək bütün pinleri (10 ədəd) aşırtmağa çalışar. Hər atışda əldə edilən balların cəmi bir sonrakına əlavə olunar. Oyunçu iki atış sonrasında bütün pinleri aşırda bilməmiş isə yalnız aşırtdığı pin sayı qədər bal toplayar Bütün pinlerin ilk atışda aşması (X) ilə ifadə edilər və buna "strike" deyilir. Strike edən oyunçu pinlerin hamısını aşırtdığı üçün ikinci atışını etməz və sıra təkrar gələnə qədər xanasına bal yazılmaz. Strikedən sonrakı 2 atışının cəmi nəticəsinə 10 bal əlavə olunar və əvvəlki balı ilə toplanaraq boş buraxılan xanaya yazılar. Oyunçu ikinci atışının sonunda bütün pinleri aşırtmış isə (/) işarəsi ilə göstərilər və buna spare deyilir və sıra təkrar özünə gələnə qədər xanasına bal yazılmaz. Sparedən sonrakı ilk atışında alınan bala 10 əlavə olunaraq əvvəlki balı ilə toplanıb boş buraxılan xanaya yazılar. Yaxşı hesab əldə etmək üçün Strike və ya Spare sonrasındakı atışlarda yüksək bal toplamaq əhəmiyyətlidir. 10. oyunda Strike edən oyunçu 2 atış, Spare edən oyunçu 1 əlavə atış haqqı qazanar.   Автор: IDRIS
Просмотров: (1389)
Комментариев: (6)
| |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
